اعلام اولویتهای پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در سال ۱۴۰۴؛ نقشه راه پژوهش فرهنگی و ارتباطی کشور
پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات (RICAC) در تازهترین اطلاعیه خود، فهرست محوری اولویتهای پژوهشی برای سال ۱۴۰۴ را منتشر کرد. هدف اصلی این اولویتگذاری، راهبری پژوهشهای ملی در حوزههای فرهنگی، رسانهای و اجتماعی بوده است — به گونهای که هم با چالشهای معاصر زیستبوم رسانهای مطابقت داشته باشد و هم نقش مؤثری در سیاستگذاری فرهنگ و ارتباطات ایفا کند.
محورها و تمهای کلیدی
بر اساس این اولویتها، RICAC شش دسته موضوعی راهبردی را برای سال پیشرو تعیین کرده است:
اقتصاد فرهنگ و هنر
• الگوها، روشها و سیاستهای استفاده از ظرفیتهای مردمی و حمایت از ایجاد و افزایش مجامع تخصصی در تولید و عرضه فرهنگی و هنری
• مطالعه ظرفیتهای مردمی در تولید و عرضۀ فرهنگی
• مدلسازی فناوریهای حامی مشارکت مردم در تولید و عرضه صنایع فرهنگی و هنری
• پژوهش در باب اشتغالزایی، حمایت از هنرمندان، چالشهای اداری و مالی و الگوهای درآمدزایانه حمایت
• مطالعۀ تعاملات دولت و بخش خصوصی و مردمی در امور فرهنگی و مذهبی
• الگوها، روشها و سیاستهای رونقبخشی به اقتصاد صنایع فرهنگی، هنری و خلاق و آیندهنگاری آن
• الگوهای سیاستگذاری و مقرراتگذاری کسبوکار محصولات فرهنگی و هنری
• روشهای بهبود فضای کسبوکار محصولات فرهنگی و هنری
• مطالعه نحوۀ افزایش سهم محصولات فرهنگی و هنری ایرانی در بازارهای جهانی
• مطالعات در باب سهم بخش فرهنگ در اقتصاد ایران
• نظام برنامه درسی رشته های قرآنی، مؤسسات قرآن و عترت، و الگوهای درآمدزایی
• بررسی سهم محصولات اطلاعاتی، رسانهای، فرهنگی و هنری از تولید ناخالص داخلی و بررسی بازارهای جهانی
توسعه فضاهای فرهنگی و هنری
• توسعه ابزارهای فناورانه در باب فضاها، مکانها و محیطهای فرهنگی و هنری
• مطالعه چارچوبها، الگوها، ساختارها، الزامات و چگونگی تأسیس شهرکها و پارکهای محصولات فرهنگی و هنری
• مطالعه در باب طراحی مناطق ویژه فرهنگی (اقلیمها، مناطق و گذرهای فرهنگی)
نگاه به آینده
• مطالعه چارچوبها، الگوها، روشها و شیوههای تقویت آیندهپژوهشی در حوزه تولید، توزیع و مصرف فرهنگی
• الگوها، چارچوبها، سیاستها و نحوۀ توسعه صادرات محصولات و خدمات فرهنگی و هنری
• مطالعات و گزارشهای راهبردی درباره ظرفیتهای دیپلماسی فرهنگی و هنری
مردمگرایی
• الگوهای کسبوکار و روشهای عمومیسازی دسترسی به محصولات و فرصتهای فرهنگی و هنری
• الگوها، روشها و سیاستهای اولویتبخشی به نیازهای مردم و اهالی فرهنگ، هنر و رسانه در استانهای مختلف، بهویژه شهرها و روستاهای مناطق کمبرخوردار
• بررسی الگوها، چارچوبها، سیاستها، برنامهها و راهکارهای شفافسازی امورات فرهنگی
• الگوها، روشها و سیاستهای ایجاد دسترسی عادلانه به فرصتهای حضور بینالمللی برای اهالی فرهنگ و هنر
• الگوها، روشها و سیاستهای استفاده از ظرفیتهای مردمی در اعطای منصفانه امتیازات و مجوزها
• بررسی الگوها، روشها، و شیوههای نظارت مردمی بر حقوق مالکیت فکری
• نظارت مردمی بر موضوع مالکیت فکری و رویههای قضایی و حقوقی موجود
• بررسی بستر فرهنگی، ساختارهای حاکمیتی، شیوۀ تولید، و شفافیت فرهنگی
جریانهای فرهنگی، هنری و رسانهای
• آسیبشناسی تولید محتوا (رسانهای، هنری، فرهنگی) در کشور (با نظرداشت عمومیسازی این نوع محصولات)
• جریانشناسی نشر، خبرگزاری، رسانه، و سایر محصولات صاحبان امتیازات و مجوزهای فرهنگی و هنری
• مطالعه مصرف فرهنگی، مصرف رسانهای و ذائقه فرهنگی و هنری مردم ایران
• جریانشناسی و اقتصاد سیاسی ترجمه، تولید، تنظیم و عرضۀ محتواهای فرهنگی و هنری
• مطالعات تاریخ شفاهی در حوزه فرهنگ، هنر و ارتباطات
• بررسی سلیقه موسیقیایی مردم ایران
• تدوین سند آمایش فرهنگ و انجام مطالعات آمایش فرهنگ و هنر
• مطالعه، نقد، بازاندیشی، شرح و پژوهش در باب آراء و افکار مرحوم دکتر عماد افروغ
• مطالعه میزان استفاده از پیامرسانهای داخلی و خارجی در کشور
• تیپشناسی مصرف رسانهای نوجوانان ایران
• میزان مشارکت مردم در برنامههای فرهنگی و هنریمقررات و رویهها
• تنقیح قوانین، مقررات و رویه های فرهنگی در حوزه فرهنگ، هنر و ارتباطات
• بررسی و تدوین نظام صنفی هنری
اهمیت این اولویتها
اعلام این اولویتها یک نقطه عطف مهم در نقشه پژوهشی کشور است، چرا که نشاندهنده جهتگیری بلندمدت RICAC به سمت «پژوهشهای مسئلهمحور» است — پژوهشهایی که نه صرفاً نظری بلکه با چشمانداز سیاستگذاری و کاربرد عملی تعریف شدهاند. این اولویتها فرصتی مهم برای پژوهشگران ارتباطات، جامعهشناسی رسانه، مطالعات فرهنگی و هنر فراهم میکند تا طرحهای خود را در چارچوبی ملی، هدفمند و تأثیرگذار تدوین کنند.
فراخوان برای پژوهشگران
پژوهشگران علاقهمند به فعالیت در این محورها میتوانند طرحهای پژوهشی خود را بر پایه اولویتهای اعلام شده تنظیم کنند و از طریق سامانه پژوهشگاه یا ایمیل رسمی آن ارسال نمایند. پس از ارزیابی علمی، امکان جذب حمایت مالی پژوهشی یا اجرای مشترک طرحها وجود دارد.
RICAC همچنین در بیانیه خود تأکید کرده است که علاوه بر محورها، آماده دریافت پژوهشهایی با «مسئله محوری فوری» است که با نیازهای دستگاههای فرهنگی کشور همخوانی داشته باشند.